Sản phẩm biên – Marginal Product (MP)

Ta đã biết hàm sản xuất thể hiện mối quan hệ giữa đầu vào và đầu ra. Để hiểu sâu hơn, ta cần biết được tốc độ thay đổi của đầu ra phụ thuộc vào yếu tố đầu vào như thế nào? Đâu là điểm tối ưu của chi phí sản xuất? Đâu là điểm năng suất nhất?  Sản phẩm biên chính là thước đo làm cơ sở để biết được tốc độ thay đổi đó. Ta cùng tìm hiểu.

Sản phẩm biên – Marginal Product (MP)

Là lượng sản phẩm tăng thêm nhờ sử dụng thêm một đơn vị yếu tố đầu vào trong khi các điều kiện các yếu tố sản xuất còn lại được giữ nguyên.

Trong hàm sản xuất:

Q = F(K,L)

• Nếu K là cố định, sản phẩm biên của lao động chính là lượng đầu ra tăng thêm nhờ sử dụng thêm một đơn vị lao động.

MP_L = ∆Q/∆L

• Nếu L là cố định, sản phẩm biên của vốn chính là lượng đầu ra tăng thêm nhờ sử dụng thêm một đơn vị vốn.

MP_K = ∆Q/∆K

Ví dụ: Một doanh nghiệp A sản xuất bàn gỗ, khi vốn (nhà xưởng, máy móc,..) được cố định, doanh nghiệp muốn tăng năng xuất bằng cách tăng thêm 1 lao động. Khi tăng lao động, doanh nghiệp thu được sản phẩm đầu ra như bảng dưới đây:

Lao động (L)	Sản lượng (Q)	Sản phẩm biên (MP = ΔQ/ΔL)
0	0	–
1	8	8
2	18	10
3	31	13
4	41	10
5	49	8
6	55	6
7	59	4
8	61	2

Ta thấy rằng, khi K được giữ nguyên, nếu không có lao động, doanh nghiệp không sản xuất được đơn vị sản phẩm nào. Nếu thêm 1 đơn vị lao động, sản phẩm được tạo ra là 8 đơn vị. 8 đơn vị này được gọi là MP. MP tăng dần cho đến khi doanh nghiệp thuê 3 lao động, sản phẩm biên là 13 sản phẩm, lúc này, khi tăng thêm một lao động (4L) thì sản phẩm biên giảm. Vì khi K được giữ nguyên, việc càng thêm lao động càng khiến không gian lao động bị xáo trộng trong quá trình sản xuất, dẫn đến hiệu suất sản phẩm giảm dần. 

Kết luận: Đến một mức nào đó, khi tăng một đơn vị khả biến đầu vào, các yếu tố khác được giữ nguyên, hiệu suất sản phẩm biên sẽ giảm dần.

Sự dịch chuyển của cả đường sản phẩm biên

Sự dịch chuyển của cả đường sản phẩm biên: Mỗi đường sản phẩm biên của lao động gắn liền với một lượng vốn. Tuỳ vào vốn thay đổi, đường sản phẩm biên sẽ dịch chuyển lên trên hoặc xuống dưới. Với Vốn, thường sẽ gắn liền với yếu tố công nghệ. Trình độ công nghệ làm biến đổi hàm sản xuất, đồng thời cũng làm thay đổi đường sản phẩm biên, trình độ công nghệ cao thường sẽ làm đường sản phẩm biên có xu hướng dịch chuyển lên trên.

Vai trò của MP trong doanh nghiệp

MP đo lường tốc độ thay đổi của đầu ra khi thêm một đơn vị yếu tố đầu vào khi các yếu tố khác không đổi. Chỉ tiêu này giúp cho doanh nghiệp đo lường được hiệu quả của từng yếu tố sản xuất. Cùng với hàm sản xuất, MP giúp nhà quản lý hiểu rõ đâu là mức đầu vào tối ưu, đâu là mức mà chi phí thấp nhất nhưng sản lượng vẫn là tối đa. Và cũng là công cụ giúp quyết định việc có mở rộng sản xuất hay không. Từ đó, doanh nghiệp có thể phân bổ nguồn lực hợp lý và nâng cao hiệu quả sản xuất – kinh doanh.