Sự lựa chọn của người tiêu dùng

Ta đã biết, sự lựa chọn của người tiêu dùng dựa trên các yếu tố chính là thu nhập, giá cả và sở thích. Các yếu tố thu nhập, giá cả tạo cho chúng ta đường ngân sách, yếu tố sở thích được mô tả bằng đường bàng quan. Những yếu tố này thay đổi thì sẽ dẫn đến sự thay đổi trong điểm lựa chọn của người tiêu dùng.

Người tiêu dùng luôn muốn tối ưu hóa độ thỏa dụng (lợi ích)  của mình

Thu nhập thay đổi sự lựa chọn của người tiêu dùng

Khi thu nhập I tăng thì đường ngân sách hướng qua phải (lên trên). Từ đường AB ban đầu thành A^‘B^‘

E là điểm tối ưu khi thu nhập chưa thay đổi

F là điểm tối ưu kki thu nhập đã thay đổi (cụ thể là I tăng)

F nằm trên đường ngân sách A^‘B^‘ và ường bàng quan U₂ cho mức độ thỏa dụng cao hơn

Trường hợp giá cả thay đổi làm thay đổi sự lựa chọn của người tiêu dùng

Giả sử, thu nhập I và giá cả hàng hóa Y không thay đổi, giá của hàng hóa X thay đổi

Ta có

• AB là đường ngân sách ban đầu
• E là điểm lựa chọn ban đầu
• Giá hàng hóa X hạ xuống làm thu nhập I tăng lên, ta có đường ngân sách mới là AC
• F là điểm lựa chọn mới của người tiêu dùng

=> Việc giá cả hàng hóa X hạ xuống, một mặt làm giá tương đối P_x/P_y giảm, hàng hóa X trở nên rẻ hơn so với hàng hóa Y. Một mặt khác thì làm cho thu nhập thực tế người tiêu dùng tăng lên. Đây là sự khác biệt của yếu tố giá cả so với các yếu tố còn lại.

=> Thay đổi mức giá làm ảnh hưởng

• Tác động thay thế: Vì hàng hóa X trở nên rẻ hơn so với hàng hóa Y, người tiêu dùng thay thế 1 phần hàng hóa Y đổi một phần tương đối hàng hóa X
• Tác động thu nhập: Người tiêu dùng có thể sử dụng nhiều hay ít hơn 1 loại hàng hóa nào đó, tùy theo hàng hóa được coi là hàng hóa thông thường hay hàng hóa thứ cấp.

Để dễ hiểu, ta có minh họa

• Tác động thay thế

Ta có:

+ Đường MN là đường ngân sách giả định song song với AC và tiếp súc vơi đường bàng quan ban đầu U₁ tại điểm H

+ Vì là đường song song nên độ dốc của MN = độ dốc của AC

+ Điểm E và H nằm chung trên đường bàng quan U₁ nên điểm E và H màn lại độ thỏa dụng như nhau

+ Điểm E là điểm lựa chọn ban đầu với thu nhập AB (thu nhập cũ)

+ Điểm H là điểm lựa chọn tối ưu sau với thu nhập MN (thu nhập mới)

=> Vì điểm H là điểm thay thế điểm E. Đây còn được gọi là tác động thay thế.

• Tác động thu nhập

=> Khi hàng hóa giảm, thu nhập của người tiêu dùng tăng lên, đây là tác động thu nhập

• Thay đổi về sở thích làm thay đổi sự lựa chọn của người tiêu dùng

Nếu hàng hóa X được người tiêu dùng ưa chuộng hơn, đường ngân sách sẽ tiếp xúc với một đường bàng quan mới. Người tiêu dùng có nhu cầu dùng hàng hóa X nhiều hơn, phải hy sinh mức tiêu dùng cho hàng hóa khác.

Đường cầu cá nhân của người tiêu dùng và đường cầu thị trường

• Đường cầu cá nhân từ sự lựa chọn của người tiêu dùng

Ta có ví dụ:

+ Người tiêu dùng có thu nhập I nhất định và sở thích nhất định

+ Sử dụng cùng 1 lúc 2 đồ thị

Đồ thị 1: Minh họa đường ngân sách, đường bàng quan và sự lựa chọn điểm tối ưu hóa độ thỏa dụng của người tiêu dùng

Đồ thị 2: Thể hiện đường cầu hàng hóa X người tiêu dùng muốn mua và trục tung thể hiện giá hàng hóa X.

=> Trục hoành 2 đồ thị thể hiện chung 1 biến số X

Ta có điểm E là điểm tối ưu hóa độ thỏa dụng của người tiêu dùng muốn có số lượng hàng hóa X₁, ở đồ thị dưới X₁ là lượng cầu của người tiêu dùng tại mức giá P_X1 => Điểm (X₁, P_x1) là một điểm trên đường cầu cá nhân của người tiêu dùng và tương tự với điểm F, khi hàng hóa X giảm, cầu về hàng hóa X tăng và ta có đường ngân sách với đường bàng quan mới với số lượng hàng hóa X₂. Ở đồ thị dưới với hàng hóa X₂ tương ứng với mức giá P_x2.

Tập hợp các điểm thể hiện sự tối đa hóa độ thỏa dụng của người tiêu dùng thì ta có thể tạo ra đường cầu. Giúp ta hiểu rõ hơn bản chất của đường cầu.

• Đường cầu thị trường

Tổng hàng hóa những người tiêu dùng tham gia vào thị trường và sẵn sàng mua tương ứng với từng mức giá.

Ta có tại mức giá P_X1  của hàng hóa X,

+ Lượng cầu của cá nhân A là X_1A

+ Lượng cầu của cá nhân B là X_1B

+ Lượng cầu của cá nhân C là X_1C

 Tổng lượng cầu của cả thị trường bằng X₁ = X_1A + X_1B + X_1C

Tại mức giá P_X2

+ Lượng cầu của các cá nhân là X_2A, X_2B, X_2C

Tổng lượng cầu tương ứng của thị trường bằng X₂ = X_2A + X_2B + X_2C

=> Tập hợp các điểm (X₁,P_X1), (X₂,P_X2) => Ta một đường cầu thị trường

Doanh nghiệp có thể dựa trên những yếu tố làm thay đổi sự lựa chọn của người tiêu dùng mà đưa ra các chiến lược cụ thể, các chiến lược tạo ra sản phẩm mới với nhiều phân khúc, chiến lược marketing quảng cáo sản phẩm, chiến lược giá sản phẩm,… Qua đó, doanh nghiệp có thể dự báo được nhu cầu thị trường và chiến lược phát triển trong tương lai.